Stres jest normalną reakcją człowieka na różnorodne psycho-fizyczne bodźce, a według definicji Sely’ego „stres jest reakcją organizmu na każde stawiane mu żądanie”. Ludzie narażeni na długotrwałe sytuacje stresujące zazwyczaj odczuwają takie symptomy, jak: przyśpieszone bicie serca, nieregularny, płytki oddech, bóle głowy, notoryczne zmęczenie, biegunki wymioty. Mają różnorodne lęki, czują złość, zmagają się z nadciśnieniem, czują się rozkojarzeni, nie mogą skupić się na pracy ani na bieżących sprawach, mają problemy z pamięcią i trudności z kontrolą emocji.
Czy stres jest przydatny, potrzebny?
Owszem, jest taki stres, który jest przydatny nazwać go możemy nawet stresem “pozytywnym”. Stres możemy podzielić na następujące typy:
Dokonując szerszego podziału wyróżniamy jeszcze :
EUSTRES – towarzyszy ekscytującym wydarzeniom, jest pozytywny, a nawet niezbędny.
UNDERSTRES – stres niedociążenia, przeciwieństwo eustresu; znudzenie, beznadzieja, bezruch.
OVERSTRES – nadmierny stres, kiedy przekraczamy swoje możliwości (towarzyszy biznesmenom, ale też maratończykom).
DYSTRES – czyli najbardziej typowy, objawiający się różnego rodzaju cierpieniem: frustracją, obawą, złością, zamartwianiem się, rozpaczą.
Stres działający negatywnie na człowieka badacze nazywają DYSTRESEM (szkodliwy, nieprzyjemny stres). Na szczęście, istnieje też odmiana pozytywna stresu. Należą do niej stresy przyjemne, a nawet stresory (stresy) o działaniu leczniczym. Zaliczyć tu można:
- osiągnięcie dużego sukcesu zawodowego
- zaspokojenie silnej, gwałtownej potrzeby
- szczęśliwe wydarzenie
- morderczy trening
- głodówka / ma działanie mobilizujące, a nawet lecznicze/
Co jeszcze powinieneś wiedzieć o stresie?
Wyróżniamy 3 fazy stresu:
- Faza reakcji alarmowych
- Faza odporności (adaptacja)
- Faza załamania i wyczerpania
Alarm, adaptacja i wyczerpanie to trzy fazy reakcji na stres, wyróżnione przez Kanadyjczyka H. Sely’ego i nazwane General Adapiation Syndrome. Opublikował on swoją teorię stresu w 1936 r.
Typowe, a zarazem łatwo rozpoznawalne reakcje to:
- Poirytowanie
- Natręctwa myślowe
- Problemy ze snem
- Wybuchy gniewu i/lub płaczu
- Skurcze i tiki
- Nieregularna praca serca
- Zaburzenia trawienia, brak apetytu
- Częste oddawanie moczu
- Szukanie ciągłego zajęcia przy osłabionej zdolności do pracy
- Ponadto stres może być przyczyną wielu chorób:
W badaniu opublikowanym w sierpniu 2014, naukowcy sprawdzili, jak ogromny wpływ na rozwój cukrzycy typu 2 ma stres w pracy. Okazuje się, że stres ma znaczący wpływ na ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina wpływają negatywnie na metabolizm organizmu oraz mogą zwiększać insulino-odporność.
Jest to kolejny dowód na to, że cukrzyca typu 2 nie jest chorobą, za której rozwój sami chorzy są odpowiedzialni.
Stresujące zawody
W badaniach, trwających średnio 12.7 lat, wykorzystano test Karaska, mierzący poziom stresu w miejscu pracy. Wysoki poziom stresu cechowały głównie stanowiska wiążące się z małymi możliwościami decyzyjnymi oraz dużymi wymaganiami otoczenia. Przykładem mogą być takie zawody, jak kelnerzy, operatorzy linii telefonicznych, szwaczki. Jednym słowem osoby, które mają niewielkie uprawnienia decyzyjne związane ze swoją pracą, a będąc pod presją klienta, jednocześnie muszą działać szybko i precyzyjnie.
Od wielu lat tworzone są listy takich zawodów, a znajdują się na nich:
„W tym roku według serwisu (Carrer Cast, przyp. aut.) najbardziej stresującą profesją parają się strażacy” (za magazynem Forbes). Listy zawodów podawane przez różne żródła różnią się między sobą, kolejność stresogennych zawodów zmienia się dodatkowo co roku, jednak w grupie stresujących zawodów znajdziemy przeważnie: żołnierzy, policjantów, lekarzy, prezenterów, aktorów, dziennikarzy, pilotów.
Czy tylko kiedy wykonujesz jeden z tych zawodów powinieneś zadbać o redukcję stresu?Nie! Stosuj ZZS – Zawsze Zarządzaj Stresem!
Zatem – czy po takiej dawce informacji można jeszcze wierzyć, ze stres może być przydatny?
Właśnie! Jeżeli to TY panujesz nad stresem, a nie odwrotnie, stres może być przydatny. W jaki sposób?
Iwona Kubis